Wokół Nowego Kramska w bliższej i dalszej odległości mamy dużo lasów. Wiadomo, lasy stanowią dominujący element krajobrazu Ziemi Lubuskiej. Dominują tu jednak lasy silnie przekształcone w wyniku kilkusetletniej gospodarki leśnej, a dużą powierzchnię zajmują też lasy posadzone w ciągu ostatnich 150 lat na gruntach dawniej użytkowanych rolniczo. W rezultacie, mimo dużej powierzchni leśnej, bardziej naturalne fragmenty lasów należą do unikatów i osobliwości przyrodniczych. Najbliższym nam przykładem tego  jest rezerwat leśny "Laski" utworzony w roku 1977, który chroni zbiorowiska łęgu wiązowego, łęgu olszowo-jesionowego oraz grądu z licznymi drzewami o wymiarach pomnikowych.
     Zazwyczaj lubimy chodzić do lasu na spacery, posłuchać śpiewu ptaków, jesienią nazbierać grzybów. Przyjemnie jest wybrać się do naszych borów, lecz powinniśmy uszanować wspaniałą naturę tych miejsc. Niech las pozostanie lasem, bez dodatkowych "upiększeń" w postaci rozrzuconych butelek, foliowych torebek, opakowaniach po chipsach czy papierosach.


fot. 1. Fragment lasu sosnowego ze skupiskiem chrobotka (Cladonia rangiferina)

      Dominującym gatunkiem jest tutaj sosna zwyczajna., choć spotyka się tu również świerk, brzozę, jarzębinę, pojedyncze osiki i dęby szypułkowe. Korony drzew mają tylko jedną warstwę, a przez ażurowe igliwie sosen do dna lasu dociera dużo światła. Typowym składnikiem luźnego w borach podszytu jest jałowiec. W runie leśnym rośnie kilkadziesiąt gatunków roślin. W najsuchszych zbiorowiskach borowych jedyną okrywę gleby, poza opadłym igliwiem, stanowią porosty naziemnie, tworząc charakterystyczne bory chrobotkowe.
     Bory są ulubionym miejscem grzybiarzy, gdyż właśnie tu rosną liczne grzyby jadalne tworzące mikoryzy z sosną, m.in. borowiki, koźlarze, maślaki, kurki. Na pniach sosen rozwija się huba sosnowa, a na korzeniach oskazały szmaciak gałęzisty.
     Świat zwerzęcy borów jest stosunkowo ubogi. Wśród kręgowców dominują owady żerujące na sośnie. Charakterystyczne są kopce mrówek. Do mieszkańców borów należą ciepłolubne gady i płazy. W borach gniazduje łącznie 15-30 gatunków ptaków. Są to m.in. zięba, paszkot, śpiewak, lelek, lerka, dzieęcioł duży i czarny, świergotek drzewny, sikora czubatka i sosnówka.

     Brzoza brodawkowata jest drzewem liściastym wysokości do 30 m i śrdenicy do 80 cm. Rośnie jako domieszka w naszych borach. Gatunek pionierski, bardzo szybko rośnie, żyje do 100 lat. Ma drewno białawe, stosowane do produkcji mebli, sklejek i papieru oraz na opał. Kora zawiera garbniki, stosowane do produkcjji dziegciu i olejków eterycznych. Liście stosowane w medycynie, zawierają flawonoidy i garbniki. Sok brzozowy (oskoła), zawierający wiele witamin, pozyskuje się przez nakłuwanie drzew w kwietniu.
     Warto wiedzieć: Ważną rolę u brzozy biała kora, która odbija znaczną część promieniowania słonecznego,. Jest to szczegółna cecha przystosowawcza, mająca znaczenie głównie dla drzew rosnących w miejscach silnie i trwale nasłonecznionych.

      Na powyższej fotografii widoczne są lasy wokół pięnie położonego Wojnowa. W tym miejscu Jezioro Wojnowskie rozdziela się na Wschodnie i Zachodnie.

  Na tej fotografii widać fragment lasu mieszanego. Znajduje się on niedaleko leśnej drogi w kierunku od ulicy Łąkowej. Łąki położne nad niewielką rzeką zwaną "Rowem" tworzą piękny obszar o dość różnorodnej szacie roślinnej. Oprócz traw rosną tu drzewa terenów podmokłych, głównie wierzby i olchy. W tym miejscu spotkać można sarny, wiosną usłyszeć dziecioły i żurawie.

      Bielistka sina - mech tworzący poduchowate, zwarte skupienia, średnicy do 20 cm, w stanie wilgotnym jasnozielone, po przesuszeniu szarozielone. Niezbyt częsty gatunek, rośnie na glebach kwaśnych w borach i borach wilgotnych nizinnych i górskich.
     Warto wiedzieć: Podlega ochronie częściowej. Roślina wskaźnikowa dla gleb ubogich w składniki mineralne.

 

fot. 8. Poziomka pospolita (Fragaria eesca). Liczne odmiany poziomek uprawiane są w ogrodach. Owoce ma soczyste, słodkie i aromatyczne, zawierają dużo cukrów, żelaza, potasu, wapnia i witaminy C, służą do wyrobów dżemów, konfitur i soków. Ziele zawiera garbniki i flawonoidy. Jest stosowane w medycynie w zaburzeniach trawienia i przemiany materii.



fot. 9. Fragment boru sosnowego. Jesienią nie brakuje tu podgrzybków. 



fot. 10. Chrobotek koralkowy (Cladonia coccifera). Chrobotek koralkowy tradycyjnie zaliczany jest do porostów. Występuje od nizin do wysokich gór w suchych lasach iglastych, czasami także na skałach. Nie wyrasta na glebach wapiennych. Osiąga wysokość do 3 cm. Najczęściej wyrasta pojedynczo, lub w małych grupkach.


fot. 11. Czeremcha zwyczajna (Padus avium). Czeremcha zwyczajna zazwyczaj jest drzewem. Ma wtedy kilka pni i osiąga 18 m wysokości. Może być jednak dużo niższa i rozrastać się jak krzew. Owoce stanowią nieduże pestkowce, a gdy dojrzeją, są czarne i błyszczące. Dla czeremchy zwyczajnej charakterystyczne są zwisające kwiatostany. Czeremcha żyje do 60 lat. Roztarte części rośliny wydzielają nieprzyjemny, intensywny zapach. Zawiera trującą amigdalinę. Owoce są jadalne, stosowane w medycynie ludowej i zjadane przez ptaki. Powyższa fotografia została wykonana przy drodze do Wojnowa, tuż przy jeziorze.



fot. 12. Drzewa porośnięte bluszczem pospolitym (Hedera helix) który jest pnączem i może wspiąć się na wysokość 20 m. Gałęzie bluszczu nie owijają  podpory, lecz przyczepiają się do niej za pomocą krótkich korzeni. Wszystkie części bluszczu pospolitego są trujące.  Fotografia wykonana została  w lesie przy asfaltowej drodze do Starego Kramska.

 

fot. 13. Barwinek pospolity (Vinca minor) występuje w Europie Środkowej i jest jedynym dziko rosnącym przedstawicielem rodziny toinowatych, występującej przede wszystkim w klimacie podzwrotnikowym. Jako roślina leśna barwinek nie potrzebuje wiele światła. Tworzy duże, kwietne dywany, ponieważ łodyga ukorzenia się wielokrotnie, co daje początek nowym pędom. Części rośliny zawierają substancje trujące. Niewielkie skupiska barwinku znaleźć możemy w lesie przy drodze do Starego Kramska.  




fot. 14. Chrobotek reniferowy Cladonia rangiferina). Chrobotek jest pospolitym gatunkiem borów suchych, wydm i wrzosowisk. Podlega ochronie częściowej. W tundrze stanowi pożywienie reniferów, stąd nazwa. W naszych lasach w pobliżu skupisk chrobotkowych warto rozejrzeć się za prawdziwkami. Chrobotek i borowiki lubią swoje towarzystwo.




fot. 15. Leśna droga prowadząca do Kuligowa. Raj dla rowerzystów... i grzybiarzy.



fot. 16. Leszczynę pospolitą (Corylus avellana) możemy spotkać na obrzeżu naszych lasów m.in. w pobliżu Kuligowa i nad brzegami Jeziora Wojnowskiego. Owoce są smaczne i zawierają dużo białka i oleju roślinnego.

 

fot. 17. Pół godziny polowałem z aparatem fotograficznym na sójkę, którą spotkałem nad naszym jeziorem. W końcu się udało. Sójka (Garrulus glandarius) ma charakterystyczny śnieżnobiały kuper oraz białe pola na skrzydłach, widoczne zwłaszcza podczas lotu, a także niebieskie piórka na skrzydłach. Chętnie zjada żołędzie, bukiew, orzeszki laskowe i owady. Robi zapasy na zimę i ukrywa je w szczelinach kory, pośród korzeni i w ziemi. Podczas śnieżnej zimy chętnie przylatuje do karmnika, jeśli ma tam szansę znaleźć obrane orzechy włoskie.  


Żródła: D. Zawadzka, Poznajemy zwierzęta i rośliny lasów, Warszawa 2008.
             Redakcja A. Jermaczek, M. Maciantowicz, Przyroda Ziemi Lubuskiej,  Świebodzin, 2005.
             Wikipedia
             Fot. 4. Fotografia lotnicza.
             Pozostałe fotografie: Wiesław Zięba