Nowe Kramsko

województwo - lubuskie
powiat - zielonogórski
gmina - Babimost
liczba mieszkańców - ok. 842 (2009 r.)
średnia wysokość - 64 m n.p.m.

Historia Nowego Kramska

Nazwy naszej miejscowości znalezione w publikacjach archiwalnych:
Nouo Chrampsko
Novum Crampsko (1295) - najstarsza wymieniona w dokumentach nazwa Nowego Kramska
Nouo Crampsko
Kramsko Nova (1314)
14 kwietnia 1424 (Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, dokument nr 1959) - najstarsza wzmianka o parafii Nowe Kramsko. Wawrzyniec, sołtys w Nowym Kramsku sprzedaje sołectwo opatowi klasztoru cystersów w Obrze 

      Nowe Kramsko, wieś w byłym pow. babimojskim. Pierwszą wzmiankę o naszej miejscowości znajdujemy w kodeksie dyplomatycznym (Codex diplomaticus Majoris Poloniae - pod nr 947 już w roku 1311, następne pochodzą z lat 1317 i 1326. Są to zapisy testamentowe Nowego Kramska dokonane przez hr. Hektora z rodu Leszczyców i jego małżonki oraz kasztelana zbąskiego, Sulka z Lasocic, na rzecz klasztoru cystersów w Obrze. Z zapisu wynikało, że w pocz. XIV w. było już dobrze zagospodarowane. Kościół istniał od 1311 r. Należał do parafii klemskiej, diecezji wrocławskiej. Do klasztoru oberskiego Nowe Kramsko należało do r. 1796, kiedy to nastąpiła sekularyzacja klasztoru. W r. 1793 przyłączone do Prus. W 1895 r. zorganizowano Towarzystwo Przemysłowe i Rolnicze, w 1904 r. - Towarzystwo Robotników Polskich i Towarzystwo Czytelni Ludowych, w 1911 - Kółko Rolnicze. Dzieci polskie, wzorem dzieci wrzesińskich, za przyzwoleniem rodziców w latach 1901-1906 uczestniczyły w strajku szkolnym. Zorganizowano też gniazdo "Sokoła", szczególnie aktywne pod koniec I wojny światowej. Po wybuchu powstania wielkopolskiego wielu mieszkańców Nowego Kramska wstąpiło w szeregi powstańcze. Oddziały powstańcze w nocy z 2 na 3 lutego 1919 opanowały Nowe Kramsko, rozbijając broniące się zgrupowania niemieckie. Oddziały powstańcze wkrótce opuściły wieś. W wyniku postanowień wersalskich Nowe Kramsko pozostało w granicach Rzeszy.
     W 1923 r. powstał oddział Związku Polaków w Niemczech i Klub Sportowy "Polonia". Istniały też: Towarzystwo Młodzieży, chór, Bank Ludowy, Związek Robotników Polskich, Kółko Rolnicze, Oddział Związku Polskich Towarzystw Szkolnych. 11 czerwca 1929 r. otwarto polską szkołę z ok. 100 uczniami. Po wybuchu wojny organizacje i instytucje polskie zostały rozwiązane, działacze aresztowani. Większość z nich zginęła w obozach koncentracyjnych. W ostatnich dniach stycznia 1945 r. powróciło do macierzy. 
     Nowe Kramsko leży w środkowo - wschodniej części powiatu zielonogórskiego i woj. lubuskiego, na trasie Sulechów - Wolsztyn, obok prastarego traktu handlowego, łączącego Morze Śródziemne z Bałtykiem. 
     Nowe Kramsko powstało w okresie epidemii, wskutek której wymarła niemal zupełnie ludność Starego Kramska. Kilka rodzin wyprowadziło się wówczas do lasu i osiedliło się nad jeziorem zwanym Kaliskiem. Pierwsze domy drewniane stanęły w miejscu, gdzie dziś znajdują się zabudowania Eugeniusza Jągowskiego i Jana Kaczmarka. Dalsze otoczyły w krąg jezioro. Wcześniej istniała już zajezdnia - kuźnia, gdzie dziś znajdują się zabudowania p. Skrzypek. Gdy wciąż przybywali nowi mieszkańcy, osada poczęła rozbudowywać się w kierunku Podmokli, Kolesina, Babimostu i Wojnowa aż przybrała dzisiejszy kształt podwójnego skośnego krzyża.  Straszliwa epidemia cholery pustosząca ziemię lubuską w roku 1711 nie ominęła także Nowego Kramska. W wyniku epidemii zginęło 2/3 miejscowej ludności. 
     Następni mieszkańcy napływają z Mazur, którzy osiedlają się na terenie wsi. Na intencję odwrócenia zarazy postawili wówczas nowokramszczanie drewniany Krzyż w miejscu dziś istniejącej figury Najświętszego Serca Jezusowego przy drodze do Babimostu. Nowe Kramsko pamięta najazd Szwedów, wojnę siedmioletnią. W czasie powstania wielkopolskiego Nowe Kramsko było świadkiem walk o wyzwolenie narodowe. 


Główna ulica Nowego Kramska

Położenie geograficzne i warunki naturalne

Wieś Nowe Kramsko położona jest w zachodniej części gminy Babimost w powiecie zielonogórskim województwa Lubuskiego, zajmuje 4560ha powierzchni.Wieś położona jest w wysoczyźnie morenowej lekko falisto pagórkowatej i na płaskiej dolinie rzeki Obra Leniwa kończącej swój bieg w stosunkowo blisko położonym rynnowym jeziorze wojnowskim. Krajobraz wsi, to malowniczy teren, czyste środowisko, zróżnicowana konfiguracja terenu oraz duża ilość terenów łąk i lasów.
     Łagodny klimat z przelotnymi opadami deszczu i dużym nasłonecznieniem oraz zachodnie umiarkowane wiatry stwarzają bardzo korzystne warunki zarówno dla rolników dla upraw polowych jak i dla turystów tutaj wypoczywających.
      Nizinny charakter tej krainy uformowany przez lodowce od wieków wykorzystywany był przez człowieka. Czysty ekologicznie rejon, brak kopalin i wieloletnie tradycje zdecydowały o rolniczym charakterze tego obszaru.
Ponad pięćdziesiąt procent ogólnej powierzchni geodezyjnej wsi zajmują lasy: sosnowe, olszowe bukowe, dębowe i brzozowe. Bogactwem lasów jest atrakcyjna szata roślinna, którą stanowią mchy i paprocie, a w okresie jesiennym obfitują w grzyby. Obszarem cennym przyrodniczo naszej wsi są tereny samego jeziora, jak również tereny wokół niego, które są objęte strefą chronionego krajobrazu.


Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Nowym Kramsku


Pałac Rudeliusa


Głaz upamiętniający poległych powstańców wielkopolskich w bitwie o Nowe Kramsko


Nasza miejscowość tonie w zieleni


Nowe Kramsko nocą


Kalisko


Lotnisko. Fot. Grzegorz Kostera


Nowe Kramsko z lotu ptaka