Kilka kilometrów od Nowego Kramska znajduje się bardzo interesujący przyrodniczo obszar – leśny rezerwat przyrody Laski. Wystarczy w niedzielne popołudnie wsiąść na rower i można wybrać się na krótką, ale ciekawą wycieczkę. Warto. W tym miejscu trzeba napisać o walorach tego miejsca.
Dzisiejszy rezerwat Laski (niem. Laske) powstał jako rezerwat leśny 2 października 1940 roku i obejmował 38,4 ha powierzchni. Powołany został ponownie w 1977 r. w celu ochrony naturalnego lasu pierwotnego oraz prowadzenia badań na powstawaniem form przejściowych. Jego wartość wynika stąd, że trudno jest dzisiaj znaleźć w Polsce i Europie Środkowej lasy pierwotne, tj. stare bujne drzewostany mieszane. Na ich miejscu pod wpływem różnorakich ingerencji człowieka i zmian przez niego wprowadzanych powstały różne rodzaje lasów, toteż warto zatrzymać się i skupić na tym miejscu, gdzie ingerencja człowieka nie sięga jeszcze aż tak głęboko. Wartość rezerwatu Laski polega przede wszystkim na tym, że umożliwia on życie wszystkich środowisk przyrody w najróżniejszych postaciach.
Rezerwat Laski utworzony został na podstawie zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 21 lipca 1977 r. Położony jest on w północnowschodniej części województwa lubuskiego w gminie Babimost na terenie obrębu ewidencyjnego wsi Podmokle Małe. Makroregion jest szerokim obniżeniem graniczącym od wschodu z Pojezierzem Wielkopolskim. Obniżenie to wykorzystuje rzeka Obra, która przepływa tędy z Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej na południu do Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej na północy. Bruzdę Zbąszyńską, w której położony jest rezerwat, charakteryzuje zagłębienie terenowe powstałe z wytopisk martwego lodu w postaci jezior rynnowych oraz wyniesienia w postaci ozów, kemów i terasów kemowych. Rzeźba terenu ukształtowana została w czasie zlodowacenia bałtyckiego w stadiale leszczyńskim, choć obniżenie obrzańskie istniało już przed okresem lodowcowym. Teren, na którym leży rezerwat Laski jest płaski. Różnica wysokości nie przekracza czterech metrów, wzniesienie nad poziom morza wynosi średnio 59 metrów. Rezerwat położony jest na terasie środkowej zbudowanej z piasków rzecznych dawnych terasów akumulacyjnych. W efekcie procesów glebowych zachodzących na terenie dzisiejszego rezerwatu oprócz czarnych ziem wytworzyły się także gleby mineralno-murszowe, szarobrunatne oraz brunatne kwaśne, a ich powstanie związane było z coraz mniejszym wpływem wód na procesy glebotwórcze. Obecnie poziom wód gruntowych waha się w granicach 50-190 cm.
Klimat okolic rezerwatu Laski jest stosunkowo łagodny i należy do najcieplejszych w Polsce. Jest to rezultat ścierania się tu różnych mas powietrza polarno-podzwrotnikowo-morskiego z zachodu oraz polarno-kontynentalnego ze wschodu, a także wynika z nizinnego i otwartego charakteru ukształtowania terenu znajdującego się pomiędzy obszarami o klimacie oceanicznym a kontynentalnym. Średnia temperatura roczna terenu rezerwatu wynosi 8 stopni Celsjusza. Temperatury maksymalne i minimalne z poprzedniego stulecia to +38 i -31,5 stopni Celsjusza.
Fauna i flora
Kompleks leśny w granicach którego położony jest rezerwat Laski sąsiaduje bezpośrednio z terenami osad ludzkich, pól uprawnych i tras komunikacyjnych. Rezerwat jest więc odizolowany od większych, spokojnych, zacisznych kompleksów leśnych, dlatego nie znajdują tu odpowiednich warunków bytowania zwierzęta płochliwe, preferujące spokój. Z drugiej zaś strony bogactwo nisz ekologicznych powoduje, że zamieszkuje tu szersza grupa zwierząt niż w jednorodnym grądzie czy łęgu. Stosunkowo dużą i dobrze poznaną grupą zwierząt w rezerwacie są ptaki. Najliczniej występującym tu gatunkiem jest zięba. Sporą liczebność reprezentuje też bogatka. Ponadto na terenie rezerwatu dość liczne są m.in. pierwiosnek, dzięcioł duży, kos, rudzik, modraszka, pokrzewka czarnołbista i wilga. Bytuje tu również rzadko występująca w Polsce muchołówka mała, należąca do rodziny muchołówkowatych. Jest to niewielki ptak o długości ciała 11-12 cm i wadze ok. 10 g.
Spośród ssaków w rezerwacie Laski można spotkać zająca, sarnę, jelenia, rzadziej dzika i lisa. Występuje tu też wiele drobnych ssaków, spośród których wymienić można nornicę rudą, mysz leśną, nietoperze i inne. Wśród wilgotnego runa leśnego występuje wiele płazów – żaby moczarowe, żaby trawne, ropuchy. Różnorodny jest także świat zwierząt bezkręgowych. Występują tu liczne ślimaki np. pasiasty wstężyc gajowy, ślimak zaroślowy, pomrów. Świat owadów związany jest z występującymi w rezerwacie drzewami liściastymi. Najpospolitsze to: chrabąszcz majowy, zrąbień dębowiec, opiętek zielony, płeszka, hurma olchowiec, rębacz szary, paśnik pałączasty, słonik żołędziowiec, oszynda leszczy nówka, Jesionowiec pstry, Jaśniak czarny, jaśniak czarny, ogłodek dębowiec.
Florę rezerwatu Laski tworzą gatunki zbiorowisk grądowych i łęgowych, a także neofity – gatunki obce, które wkraczają do zbiorowisk naturalnych. Wykaz gatunków naczyniowych stwierdzonych na obszarze rezerwatu „Laski” (źródło: Operat Nadleśnictwa Babimost): świerk pospolity, modrzew pospolity, sosna zwyczajna, sosna wejmutka, brzoza brodawkowata, olsza czarna, wierzba biała, grab pospolity, leszczyna pospolita, dąb szypułkowy, dąb czerwony, buk zwyczajny, wiąz górski, skrzyp leśny, orlica pospolita, narecznica samcza, listera jajowata, chmiel zwyczajny, pokrzywa zwyczajna, szczaw zwyczajny, gwiazdnica wielkokwiatowa, gwiazdnica pospolita, gwiazdnica gajowa, bez czarny, kościenica wodna, firletka poszarpana, zawilec gajowy, jaskier kosmaty, ziarnopłon wiosenny, jaskier rozłogowy, glistnik jaskółcze ziele, czosnaczek pospolity, kosaciec żółty, zawilec gajowy, czosnaczek pospolity, malina kamionka, porzeczka czerwona, malina właściwa, poziomka pospolita, śliwa tarnina, kuklik pospolity, szczawik zajęczy, wyka ptasia, kruszyna pospolita, miodunka ćma, kozłek lekarski i wiele innych.
W rezerwacie Laski ochronie podlegają fitocenozy łęgowe i grądowe. Łęg wiązowo-jesionowy zajmuje największą część rezerwatu. W drzewostanie tego łęgu dominuje dąb szypułkowy, a także olsza, wiązy i grab. Silnie rozwiniętą warstwę krzewów tworzą: leszczyna, trzmielina, dereń i głóg. Runo jest bujne i tworzą je między innymi: piżmaczek wiosenny, czyścieć leśny i turzyca leśna. Niewielką część powierzchni rezerwatu zajmuje łęg olszowo-jesionowy. Są to miejsca, gdzie dochodzi jeszcze do sezonowego podtapiania terenu. Grąd środkowoeuropejski zajmuje w rezerwacie położenie wyższe, gdzie wpływ wód gruntowych na glebę jest najmniejszy. W drzewostanie dominuje dąb szypułkowy z domieszką buka i grabu. Rzadziej występuje olsza, sosna, lipa i brzoza.
Ścieżka przyrodnicza
Ścieżka przyrodnicza w rezerwacie Laski utrzymywana jest przez Nadleśnictwo Babimost i wyposażona jest w liczne tablice edukacyjne, a także w małą infrastrukturę turystyczną: wiaty, ławki, stoły i kosze na śmieci. Trasę ścieżki przyrodniczej w rezerwacie można pokonać pieszo lub rowerem, a rozpoczyna się ona przy dębie „Kazimierzu” obok leśniczówki w Laskach Dolnych. Trasa całej ścieżki liczy osiem przystanków
Rezerwat Laski jest cennym obszarem przyrodniczym dla mieszkańców gminy Babimost. Występująca w nim flora i fauna na pewno zasługuje na uwagę i ochronę, choćby dlatego, że niewiele jest tak ciekawych miejsc w okolicy zawierających różnorodne formy przyrody ożywionej i nieożywionej. To właśnie na tym skrawku pierwotnego lasu spotkać można rzadkie rośliny, ogromne kopce mrowisk, pełne uroku oczka wodne i pomniki przyrody.
Nadleśnictwo Babimost należy do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze i położone jest na terenie gmin: Trzciel, Szczaniec, Świebodzin, Zbąszynek, Babimost, Kargowa, Sulechów, Siedlec i Zbąszyń. Obejmuje 16 008 ha powierzchni. Obszar nadleśnictwa pokrywa głównie bór sosnowy.
Jedno z oczek wodnych znajdujących się w rezerwacie „Laski”. Wszystkie są stworzone sztucznie, ale i tak są piękne i doskonale harmonizują z otoczeniem.
Wigwam zbudowany przez koło myśliwskie „Jeleń” w Babimoście. Odbywają się tutaj różne uroczystości, nie tylko myśliwskie.
Początek ścieżki dydaktycznej.
Kolejne oczko wodne.
Rów mielioracyjny
Wczesna wiosna. Stanowisko brzozy brodawkowatej.
Przy końcu ścieżki przyrodniczej zaskakują liczne, niezwykłych rozmiarów kopce mrówek. Znaczenie mrówek, zwłaszcza wielkiej czerwonej mrówki leśnej, w gospodarce przyrody w lesie jest olbrzymie. Należą one do najefektywniejszych niszczycieli gąsienic, które przy masowym rozmnożeniu powodują poważne szkody w drzewach. Poza tym mrówki łowią wiele owadów i zapobiegają szkodom w lesie. Mrówki silniej oddziałują na środowisko niż dziki i jelenie. Można zrezygnować, szczególnie w mniejszych lasach, z tych wielkich zwierząt, ale nie z mrówek.
Maszyny do sadzenia lasu.
Wiosną pojawiają się tu dywany zawilców.
Zawilec gajowy (Anemone nemorosa) tworzy często dywan kwietny w wilgotnych lasach liściastych, a do takich zalicza się rezerwat Laski, rośnie także na łąkach ubogich w składniki odżywcze. Wczesną wiosną, kiedy drzewa nie mają jeszcze liści, z płożącego się korzenia zaczynają wyrastać pędy, liście i kwiaty. Później, kiedy dach lasu zostaje zamknięty, a ilość światła przy podłożu zmniejsza się drastycznie, zawilec gajowy już
nie kwitnie, a jego nadziemne części obumierają. Roślina jest trująca.
Dąb szypułkowy "Kazimierz" ma ok. 200 lat. Jego wysokość wynosi 28 m, a obwód 432 cm. Znajduje się w pobliżu myśliwskiego „wigwamu” i widnieje w rejestrze pomników przyrody województwa lubuskiego pod nr 504.
Fotografie: Wiesław Zięba
Wykorzystano fragmenty pracy W. Zięba, Walory przyrodnicze i edukacyjne leśnego rezerwatu przyrody "Laski", Zielona Góra 2006.